Rehabilitacja ruchowa

Terapie

Metody usprawniania neurorozwojowego

W zależności od wieku, etapu rozwoju, jednostki chorobowej i stopnia nasilenia deficytów u poszczególnych podopiecznych usprawnianie ma na celu : normalizację napięcia mięśniowego i usprawnianie mechanizmu odruchu postawy, doskonalenie reakcji równoważnych i prawidłowego przenoszenia ciężaru ciała, kształtowanie reakcji podporowych, hamowanie nieprawidłowych wzorców ruchowych, poprawę funkcjonowania w zakresie motoryki dużej i małej, osiąganie nowych umiejętności funkcjonalnych, poprawę koordynacji ruchowej i wzrokowo-ruchowej, zwiększanie możliwości lokomocyjnych, zapobieganie powikłaniom i regresji zaburzonego już rozwoju psychoruchowego. Wykorzystanie ruchu globalnego w celu przygotowania do rozumienia poleceń, samodzielnego planowania ruchu a następnie generalizacji funkcji i zwiększenia umiejętności w zakresie samoobsługi.

Metoda NDT Bobath

Metoda NDT-Bobath stosowana jest z powodzeniem dla wcześniaków, niemowląt i dzieci starszych z zespołami neurologicznymi, ortopedycznymi, genetycznymi oraz prezentującymi opóźnienia w rozwoju.

Założenia Metody NDT-Bobath

Usprawnianie według Metody NDT-Bobath ma pomóc dziecku we wszechstronnym rozwoju tak, aby mogło uzyskać niezależność w życiu i wykorzystać swe możliwości na tyle, na ile pozwala istniejące uszkodzenie Ośrodkowego Układu Nerwowego (OUN). Uzasadnieniem dla opracowanego postępowania Metodą NDT-Bobath było stwierdzenie, że rozwój dziecka z dysfunkcją OUN, w tym z Mózgowym Porażeniem Dziecięcym (MPDz), przebiega inaczej niż rozwój prawidłowy. Doświadczenia czuciowo-ruchowe takiego dziecka są odmienne, co wywołuje nieprawidłowe odczuwanie własnego ciała oraz nieprawidłowe ruchy. Reakcje prostowania i równowagi często nie rozwijają się. Zaburzenia w napięciu mięśni i niewłaściwe jego rozłożenie powodują powstawanie odmiennych wzorców ruchowych, typowych dla poszczególnych zaburzeń. Pierwsze nieprawidłowe objawy dotyczą zwykle kontroli głowy i tułowia. Następnie rozwijają się nieprawidłowe ruchy w dystalnych częściach ciała. Dominują wzorce zgięciowe i wyprostne, a rozwój ruchów rotacyjnycch jest znacznie upośledzony. W związku z powyższym główne zasady usprawniania według koncepcji NDT-Bobath obejmują:

– wpływanie na napięcie mięśni poprzez obniżanie napięcia wzmożonego i podwyższanie obniżonego, co jest możliwe dzięki zastosowaniu odpowiednich technik postępowania już od pierwszych miesięcy życia,

– hamowanie nieprawidłowych odruchów oraz

– wyzwalanie ruchów w formie najbardziej jak to jest tylko możliwe zbliżonej do prawidłowych, co zostaje osiągnięte poprzez wspomaganie i prowadzenie ruchu z punktów kluczowych, czyli punktów kontroli ruchu, którymi są: głowa,obręcz barkowa , obręcz miedniczna i inne części ciała, oraz – wykorzystywanie i utrwalanie zdobytych umiejętności ruchowych w codziennych cynnościach. Terapeuta ćwiczy całe ciało dziecka, a nie porusza wybranymi kończynami. Dzięki temu dostarcza odpowiednich doznań czuciowych i ruchowych, a dziecko jest dynamicznie aktywizowane. Pomoc przy wykonywaniu ruchu powinna być taka, aby zapewniała maksymalny i aktywny udział dziecka, a jednocześnie nie wywoływała nieprawidłowych odpowiedzi wynikających ze zbyt dużego wysiłku czy stresu.

Każdy ruch jest odpowiednio przygotowywany i połączony z przemieszczaniem ciężaru ciała i środka ciężkości. Rodzaj, tempo i rytm ćwiczeń dobiera się indywidualnie.

Podczas ćwiczeń dziecko nie powinno płakać, gdyż płacz zmniejsza skuteczność działań terapeutycznych oraz powinno mieć zapewnione pełne poczucie bezpieczeństwa, co warunkuje osiągnięcie współpracy i akceptacji z prowadzącym ćwiczenia. Mimo, że zajęcia prowadzi się najczęściej indywidualnie, ich celem jest zawsze przygotowanie dziecka do uczestniczeni w normalnym życiu rodzinnym i społecznym. To indywidualne podejście daje możliwość uwzględnienia potrzeb psychologicznych dziecka, stopnia jego sprawności, występujących zaburzeń, warunków rodzinnych i środowiskowych. Jak już było wspomniane, usprawnianie według koncepcji NDT-Bobath jest szczególnie przydatne w leczeniu niemowląt i dzieci, ponieważ może być łatwo włączone w ich biologiczny rytm dnia. Prawidłowo wykonywane zabiegi pielęgnacyjne, karmienie, noszenie dziecka, czy zabawa z nim są odpowiednimi momentami do utrwalania ruchów ćwiczonych przez fizjoterapeutę. Odpowiednio przeszkoleni rodzice i opiekunowie, którzy zrozumieją problemy i trudności występujące u ich dziecka kontynuują ćwiczenia w warunkach domowych. Za szkolenie rodziców odpowiedzialny jest lekarz prowadzący i fizjoterapeuta.

opracowanie tekstu – dr n. med. Maria Borkowska NDT-Bobath Senior Instruktor

Metoda PNF

PNF jako koncepcja powstała w 1946 r. w Kalifornii dzięki współpracy neurofizjologa• dr Hermana Kabata i fizjoterapeutki - Maggie Knott. Jest przykładem neurofizjologicznego kompleksowego systemu oddziaływania terapeutycznego opartego na naj nowszych osiągnięciach nauk medycznych, którego istotę zawarto w nazwie: proprioceptywne (dotyczące receptorów ciała) nerwowo-mięśniowe torowanie (ułatwianie, facilitowanie) ruchu. Teoretyczne podstawy koncepcji oparto na prawidłowościach fizjologii rozwoju ruchowego człowieka rozwój cefalo-kaudalny, od części proksymalnych do dystalnych, z uwzględnieniem poszczególnych faz kontroli motorycznej, nierozerwalnie związanych z osiąganiem nowych pozycji i możliwości poruszania się w nich. Proces uczenia ruchu, rozumiany w PNF jako odtwarzanie utraconej funkcji, wspomagany jest w terapii zarówno wcześniejszymi doświadczeniami, pochodzącymi ze schematów rozwoju ruchowego dziecka (wiele elementów tych oddziaływań zawarto m.in. w programie pracy na materacu) jak i wielozmysłowym bodęcowaniem, polegającym na czasowym i przestrzennym sumowaniu się w obrębie synaps pobudzeń różnego rodzaju (bodęce dotykowe, wzrokowe, słuchowe, równoważne, proprioceptywne i in.), które oddziaływają na pacjenta ze środowiska zewnętrznego. Jak działa koncepcja PNF i jej zastosowanie. Opierając się na budowie anatomicznej człowieka PNF proponuje ruchy naturalne, przebiegające trójpłaszczyznowo, zbliżone do aktywności dnia codziennego. Ruchy te prowadzone są wzdłuż skośnych (diagonalnych) - osi ruchu, które ze względu na swój przebieg stwarzają możliwość zaktywizowania największej ilości mięśni należących do tego samego łańcucha mięśniowego. Zgodnie ze skośnym przebiegiem większości mięśni szkieletowych za najważniejszą komponentę ruchu uważana jest rotacja. Warunkuje ona siłę i koordynację wykonywanego ruchu. Według filozofii PNF, proponowana pacjentowi terapia ma być bezbolesna i funkcjonalna, to znaczy zgodna z potrzebami ruchowymi zgłaszanymi przez chorego i wzorowana na naturalnych ruchach zdrowego człowieka. Ostatnie lata jeszcze silniej zaakcentowały ten aspekt terapii - praca nad funkcją to nie tylko ustalenia poczynione między pacjentem i terapeutą, to przede wszystkim dążenie do uzyskania w terapii sytuacji zadaniowej, w której chory może w bezpieczny sposób podjąć próbę odtworzenia funkcji. Oznacza to analizę ruchu pacjenta w odniesieniu do jego prawidłowego fizjologicznego przebiegu oraz włączenie do procesu usprawniania elementów treningu samoobsługi z wykorzystaniem przedmiotów codZiennego użytku i sytuacji zadaniowych, które pacjent zgłosił jako trudne bądź niemożliwe do wykonania. Zgodnie z koncepcją PNF badanie i terapia stanowią integralną całość i wzajemnie się implikują.

Terapia czaszkowo-krzyżowa

Terapia czaszkowo-krzyżowa jest pochodną klasycznej osteopatii. Twórcą jest lekarz i osteopata John Upledger, który zaobserwował podczas operacji neurochirurgicznych niezgodną ani z tętnem ani z rytmem oddechowym pulsację opon mózgowych (tzw. rytm cranio-sacralny) Prawidłowy ruch tego systemu jest nie tylko warunkiem zachowania równowagi w układzie nerwowym, trzewnym i

hormonalnym, ale także warunkiem niezbędnym dla odnowy i regeneracji organizmu, gdyż system napięć w oponach czaszkowych przenosi się na system mięśniowo-powięziowy całego ciała. W terapii tej, działamy na ciało poprzez rozluźnienie powięzi otaczających narządy oraz oponę twardą rdzenia kręgowego i mózgu, która wyściela wnętrze czaszki i kanał kręgowy. Zabieg polega na wyczuciu w pierwszej kolejności rytmu cranio-sakralnego czyli rytmu produkcji i absorpcji płynu mózgowo-rdzeniowego. Płyn ten gwarantuje fizjologiczne pole, w którym mózg i system nerwowy mogą się rozwijać, żyć i funkcjonować. Cechą charakterystyczną terapii cranio-sacralnejjest to, że w czasie zabiegu używamy bardzo małej siły. Im mniejsza jest siła użyta do zabiegu, tym lepsze są rezultaty.

Terapia czaszkowo - krzyżowa przynosi wiele pozytywnych efektów:

-Poprzez rozluźnienie całego organizmu daje efekt wyciszenia, poprawę snu,

-W autyzmie, zaburzeniach osobowości, nadpobudliwość u dzieci i dorosłych, dysleksji,

- W zaburzeniach koncentracji, trudności w uczeniu się, nerwicach, ogólne złe samopoczucie bez konkretnych przyczyn, nadmierna ruchliwość dzieci i dorosłych

- W przypadku bólów i zawrotów głowy, migren, kłopotów ze wzrokiem i słuchem, nawracających zapaleń uszu u dzieci i dorosłych, zapalenia zatok, napięć i bólów w stawie skroniowo - żuchwowym, wybicia żuchwy, wady wymowy, zgrzytania zębami.

-W przypadku bólów kręgosłupa i pleców, zapalenia korzonków, rwy kulszowej, skoliozy, bolesnego napięcia barków, wszystkich urazów powypadkowych i wielu innych.

- działa uspokajająco i poprawia funkcjonowanie organizmu.